Ekologia i ochrona klimatu w ostatnich latach stały się jednym z najważniejszych tematów społecznych. Dla coraz większej grupy konsumentów redukcja negatywnego wpływu na środowisko staje się jednym z priorytetów. To wymusza na firmach dostosowanie się do nowego trendu. Wielu przedsiębiorcom wprowadzanie zmian na rzecz zmniejszenia wpływu na środowisko kojarzy się wyłącznie z kosztami — tak jednak być nie musi.
Konsumenci coraz bardziej wrażliwi na ekologie
Dbałość o środowisko naturalne i wspieranie ekologii staje się dla coraz większej liczby konsumentów priorytetem. To czy firma podejmuje działania w tym zakresie, w widoczny sposób wpływa na opinie o danym przedsiębiorstwie i w konsekwencji na dalsze decyzje zakupowe. Według przeprowadzonego w 2020 roku przez firmę ARC Rynek i Opinia badania – 59% osób zadeklarowało, że zaangażowanie w ekologie i ochronę środowiska pozytywnie wpływa na ich ocenę danej organizacji.
Z kolei jak wskazuje badanie raportu „Konsumenci a gospodarka obiegu zamkniętego”, przygotowanego dla Forum Odpowiedzialnego Biznesu w 2019 roku około 45% badanych deklaruje, że stara się naprawiać posiadane przedmioty, zamiast kupować nowe, natomiast około 30% bierze udział w wymianach i korzysta z wypożyczalni. Globalnie widać również trend wzrostowy w rynku rzeczy używanych. Według analizy przygotowanej przez Money Transfers w ciągu najbliższych 4 lat wartość rynku przedmiotów używanych wzrośnie o 127%.
Wszystkie przywołane wyżej dane wskazują dwie ważne zmiany. Pierwsza to coraz większa rola zaangażowania w działania pro ekologiczne w postrzeganiu firm, która według prognoz w kolejnych latach będzie rosła w związku z coraz wyższą świadomością dotyczącą problemów klimatycznych i środowiskowych. Druga to fakt, że popularyzacja naprawiania przedmiotów zamiast ich wyrzucania oraz wzrost rynku przedmiotów używanych w długiej perspektywie będzie wspierać przejście do nowego modelu gospodarczego – gospodarki obiegu zamkniętego.
Gospodarka cyrkularna – najważniejszy cel polityki gospodarczej i ekologicznej
Obecnie cała światowa ekonomia funkcjonuje w modelu określanym jako linearny, którego cykl można w uproszczeniu przedstawić jako weź – zużyj – wyrzuć. Prowadzi on do nieuchronnego wzrostu zapotrzebowania na surowce i coraz większej konsumpcji. Raz użyte zasoby w tym modelu nie są przetwarzane ponownie. Odpowiedź na ten problem stanowi model gospodarki cyrkularnej, w ramach którego rzeczy, zamiast być zużywane i wyrzucane, są odnawiane i utrzymywane w obiegu możliwie jak najdłużej, a następnie poddawane są procesom recyklingu, w ramach którego odzyskiwane jest możliwie wiele elementów. Celem gospodarki cyrkularnej jest optymalne wykorzystanie wytworzonych dóbr i pozyskanych surowców, a nie zwiększanie produkcji.
Przejście do gospodarki obiegu zamkniętego stanowi część Zielonego Ładu będącego jednym z 6 głównych priorytetów Komisji Europejskiej na lata 2019-2024. Potrzebę transformacji modelu gospodarczego dostrzega również polski rząd, który w 2019 roku przyjął „Mapę drogową transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym”.
Transformacja dotychczasowego modelu funkcjonowania gospodarki, będzie ogromnym wyzwaniem dla wszystkich podmiotów życia społeczno-gospodarczego. Zaczynając od państwa, które będzie musiało przygotować ramy regulacyjne, przez konsumentów którzy będą musieli zmienić przyzwyczajenia, na przedsiębiorcach którzy będą musieli zrewidować swoje modele biznesowe kończąc. Dla tych ostatnich nowa sytuacja może jednak okazać się korzystna.
Transformacja do gospodarki obiegu zamkniętego jako szansa
Nadchodzące zmiany wymuszają na firmach rewizję dotychczas stosowanego modelu biznesowego. Wiele osób patrzy na konieczność przeprowadzenia transformacji przez pryzmat kosztów, jak jednak wskazuje praktyka, jest to również szansa do zwiększenia zysków. Jest to możliwe na przykład za sprawą modelu subskrypcyjnego. Już dzisiaj część firm decyduje się na przejście z oferowania swoich towarów w formie jednorazowego zakupu, na oferowanie ich jako usługi. Przykładowo, zamiast kupić telefon za kwotę X, można płacić stałą miesięczną opłatę za korzystanie z niego, a po okresie umowy np. 12 miesiącach zamienić urządzenie na nowszy model. Jak jednak ma się to gospodarki obiegu zamkniętego?
–Dzięki oferowaniu przedmiotów w formie subskrypcji producenci uzyskują pełną kontrolę nad cyklem życia produktu. – tłumaczy Mariusz Szałagan, prezes grupy WeSub – W ramach subskrypcji przedmiot na przykład laptop trafia do klienta na określony czas za stałą miesięczną opłatę. Po zakończeniu umowy urządzenie wraca do producenta, zamiast zostać wyrzucone czy trafić do przysłowiowej szafy. Producentowi z kolei nie opłaca się posiadać nieużywanego produktu, więc jest on odnawiany i trafia do kolejnego użytkownika i tak w kółko, tak długo jak przedmiot będzie nadawał się do użytku. Po zakończeniu użytkowania, producent dokonuje recyklingu, odzyskując wszystkie możliwe surowce i komponenty, które służą do wytworzenia kolejnych produktów. Cały cykl życia jest więc pod kontrolą i ulega on odczuwalnemu wydłużeniu.
Wdrożenie modelu subskrypcyjnego poza korzyścią dla środowiska wynikającą z wydłużonego cyklu życia produktu, który użytkowany jest tak długo jak jest to możliwe, a następnie poddawany recyklingowi, jest korzystny również z czysto biznesowego punktu widzenia.
–W linearnym modelu gospodarki producent zarabia na swoim produkcie zazwyczaj jeden raz – w momencie jego sprzedaży. – tłumaczy Mariusz Szałagan, prezes grupy WeSub – Z kolei korzystając z modelu subskrypcyjnego firma może zarabiać na swoim produkcie przez cały cykl jego życia, uzyskując stały, dający się przewidzieć przychód. W całym okresie zyski z danego przedmiotu przekraczają kwotę, którą można by uzyskać przy jednorazowej sprzedaży. Można więc powiedzieć, że firmy wdrażające model subskrypcyjnym i czyniąc krok, w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego zyskują wielokrotnie na tym samym produkcie.
Zmiany są nieuniknione, warto więc zacząć się na nie przygotowywać już dziś.
Zmiany w sposobie funkcjonowania ekonomii zarówno w Polsce, jak i całej Europie zdają się być nieuniknione, biorąc pod uwagę z jednej strony zmiany w preferencjach i rosnącą świadomość ekologiczną konsumentów, a z drugiej ambicje Unii Europejskiej i rządów krajowych. Kolejne lat będą zapewne przynosić coraz to nowe regulacje wymuszające wdrażanie założeń gospodarki obiegu zamkniętego w życie.
Warto więc rozpocząć planowanie transformacji modelu biznesowego swojej firmy już dzisiaj, tak aby być gotowym do funkcjonowania w nowej rzeczywistości. Szczególnie że jak wskazuje przykład modelu subskrypcyjnego firmy działające w sposób zrównoważony mogą zyskiwać na tym również ekonomicznie. Dzięki termu możliwa jest redukcja kosztów w firmie produkcyjnej oraz innych działalnościach.
Źródła:
https://www.obserwatorfinansowy.pl/forma/warto-wiedziec/raporty/swiadomosc-ekologiczna-polskich-konsumentow/ https://odpowiedzialnybiznes.pl/wp-content/uploads/2019/10/Raport_CSR_ARC-FOB.pdf
https://moneytransfers.com/news/content/clothing-the-most-purchased-second-hand-item-among-genz
https://environment.ec.europa.eu/strategy/circular-economy-action-plan_en https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024
https://www.gov.pl/web/klimat/goz
